W ramach perspektywy finansowej 2014-2020, Polsce przyznano ponad 531 mln euro z EFMR, co razem z wkładem z budżetu krajowego (ok. 179 mln euro) daje ponad 710 mln euro. Oznacza to, że nasz kraj jest w czołówce państw, które otrzymały najwięcej środków – alokacja ta stanowi czwartą, najwyższą w Unii Europejskiej.
PO RYBY 2014-2020 został zatwierdzony przez Komisję Europejską decyzją nr C(2015) 7386 z dnia 22 października 2015 r. i zakłada realizację 6 priorytetów oraz pomocy technicznej. Przewidziane w nim kierunki wsparcia obejmują nie tylko tradycyjnie rozumiany sektor rybacki, tak jak to miało miejsce w perspektywie finansowej 2007-2013, ale również nowe komponenty dotychczas finansowane z innych źródeł niż fundusze UE. W ramach perspektywy finansowej 2014-2020 wsparciem zostało objęte rybołówstwo morskie, rybactwo śródlądowe, akwakultura oraz rozwój lokalny kierowany przez społeczność (Rybackie Lokalne Grupy Działania), a także w niewielkim zakresie przetwórstwo. Do nowych obszarów wsparcia należą m.in.: rynek rybny, gromadzenie danych oraz kontrola i egzekwowanie przepisów Wspólnej Polityki Rybołówstwa, a także Zintegrowana Polityka Morska.
Instytucją Zarządzającą (IZ) PO RYBY 2014-2020 jest minister właściwy ds. rybołówstwa, reprezentowany przez Dyrektora Departamentu Rybołówstwa.
Instytucja Zarządzająca przekazała część swoich zadań związanych z realizacją PO RYBY 2014-2020 instytucjom pośredniczącym (IP): Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) oraz Samorządom Województw. ARiMR realizuje zadania IZ w zakresie priorytetów I-III, V-VI oraz pomocy technicznej. Do głównych zadań Agencji należy ogłaszanie naborów, rozpatrywanie wniosków o dofinansowanie, podpisywanie umów o dofinansowanie, wypłata pomocy oraz kontrola operacji. Samorządy Województw realizują zadania w zakresie priorytetu IV. W ramach tego priorytetu wybranych zostało 36 Rybackich Lokalnych Grup Działania (RLGD), które w szczególności przeprowadzają nabór wniosków.
Rozporządzenie wiodące, na bazie którego Państwa członkowskie wprowadzają właściwe akty prawne.
Rozporządzenie nadaje kształt dystrybucji wsparcia unijnego wg priorytetów.
W zakresie wsparcia akwakultury najważniejszym są działania wymienione na slajdzie.
Ustawa, jest aktem dostukującym rozporządzenie 508 do wymogów prawa krajowego. Nadaje rozdzielność funkcji poszczególnym organom administracji krajowej, wyznacza regulacje na poziomie kompetencji majsterstw.
Minister właściwy do spraw rybołówstwa opracowuje oraz przekazuje Komisji Europejskiej wieloletni krajowy plan strategiczny na rzecz rozwoju działań w zakresie akwakultury, zwany dalej „planem strategicznym dla akwakultury”.
Założenia planu zawarte są w priorytetach – tu: Priorytet II.
Właściwy minister określa w drodze rozporządzenia krajowego system ubiegania się o środki pomocowe, określając jednocześnie wymogów niezbędne do ubiegania się o wsparcie.
Wymogi te przeniesione są na odpowiednie narzędzia.
Podstawowym narzędziem do ubiegania o środki pochodzące z UE jak i funduszy krajowych jest wniosek o dofinansowanie.
Po spełnieniu wymogu przez podmiot aplikujący w postaci wypełnienia i złożenia wniosku o dofinansowanie, następuje procedura oceny tego wniosku przez właściwą instytucję.
Każdą procedurę zatwierdza instytucja zarządzająca programem.
Na slajdzie wymieniono podstawowe elementy oceny wniosku.
Rozporządzenie dla Priorytetu drugiego określa zakres wsparcia, to znaczy na co przeznaczona jest pomoc.
W przypadku działań podejmowanych przez podmioty prowadzące działalność produkcyjną – podstawowym kierunkiem wsparcia są inwestycje budowlane.
Nie mnie akwakultura to także szereg działań innowacyjnych i edukacyjnych – np. usługi doradcze. W takich przypadkach zakres operacji obejmuje również koszty miękkie.
Czy jest intensywność pomocy publicznej – a mianowicie poziomem wsparcia kosztów kwalifikowalnych.
Dla każdego rodzaju wsparcia określono indywidualny % wsparcia, nie mnie dla działań inwestycyjnych wynosi on 50%.
Jednakże dopuszcza się zgodnie z rozporządzeniem 508 zwiększony poziom wsparcia, o ile spełnione są warunki wynikające z art 95 , wymienione na slajdzie.
Czy jest intensywność pomocy publicznej – a mianowicie poziomem wsparcia kosztów kwalifikowalnych.
Dla każdego rodzaju wsparcia określono indywidualny % wsparcia, nie mnie dla działań inwestycyjnych wynosi on 50%.
Jednakże dopuszcza się zgodnie z rozporządzeniem 508 zwiększony poziom wsparcia, o ile spełnione są warunki wynikające z art 95 , wymienione na slajdzie.
Kwalifikowalność wydatków określa dla każdego priorytetu właściwe rozporządzenie ministra, które jest pochodną rozporządzenia 508.
Dla uproszczenia można przyjąć, iż koszty można podzielić na twarde, miękkie i ogólne.
Podczas realizacji operacji należy pamiętać , iż każdy wydatek podlega reżimowi konkurencyjnego wyboru wykonawcy zadania.
W toku wdrażania programu, zasady ewoluowały, ale zawsze wokół definicji zadania, tj zamówenia, które uznano za biór zadań możliwych do wykonania przez jednego wykonawcę w jednych czasie.
Dziś wchodzimy w nowy program, którego założenia ujawnione są w dokumencie zatwierdzonym przez KE w dniu 9. 12 2022
Finansowanie programu podnosi ciężar państw członkowskich o 5% w stosunku do lat ubiegłych.
Wcześniejszy udział UE kształtował się na poziomie 75%, tymczasem nowa perspektywa zakłada finansowanie na poziomie 70%.
Zmiany w stosunku do poprzedniej perspektywy to zwiększenie kompetencji ARiMR na rzecz obsługi priorytetu właściwego dla Lokalnych Grup Rybackich, uprzednio realizowanych przez Urzędy Marszałkowskie.
Główne cel są kontynuacją poprzedniej perspektywy, nie mniej znacząco wzrasta rola akwakultury w związku z kurczącymi się zasobami naturalnymi.
W nawiązaniu do minimalizowanych zasobów naturalnych mórz i oceanów, ważnym celem programu jest umożliwienie Państwom członkowskim podjęcie inicjatyw na rzecz zapewnienia czystości zbiorników wodnych, mórz i odbudowa naturalnego środowiska umożliwiającego odnowienie zasobów.
Pogram, jak uprzednio, dale możliwość aplikowania o środki bardzo wielu podmiotom z sektora administracji, sektora naukowego i prywatnego w formie indywidualnych przedsięwzięć jak i wspólnych naukowo badawczych, innowacyjnych oraz inwestycyjnych.
Podobnie jak i w PO RYBY 14-20, priorytet II dedykowany jest akwakulturze.
Co ważne, celem nie jest produkcja intensywna ale zrównoważona środowiskowo w długiej perspektywie.
Analogicznie do okresu poprzedniego, aktem nadrzędnym na poziomie prawa krajowego jest Ustawa podpisana w dniu 26 maja 2023, wobec której odpowiednie organy podejmą wdrożenie rozporządzeń wykonawczych szczegółowo kształtujących warunki i zasady udzielania wspracia.
Nie mnie należy pamiętać, iż niezależnie od programu czy też perspektywy finansowej, są instrumenty regulujące przestrzeń udzielanie pomocy finansowej na poziomie horyzontalnym.
Jedny z nich jest ROZPORZĄDZENIE RADY (WE, EURATOM) NR 2988/95 z dnia 18 grudnia 1995 r. w sprawie ochrony interesów finansowych Wspólnot Europejskich
Rozporządzenie to reguluje definicje nieprawidłowości:
Nieprawidłowość oznacza jakiekolwiek naruszenie przepisów prawa wspólnotowego wynikające z działania lub zaniedbania ze strony podmiotu gospodarczego, które spowodowało lub mogło spowodować szkodę w ogólnym budżecie Wspólnot lub w budżetach, które są zarządzane przez Wspólnoty, albo poprzez zmniejszenie lub utratę przychodów, które pochodzą ze środków własnych pobieranych bezpośrednio w imieniu Wspólnot, albo też w związku z nieuzasadnionym wydatkiem.
